موزیک

تنبور

از جمله سازهای قدیمی و اصیل ایرانی که از زمان قبل از ظهور اسلام تاکنون در کشور عزیزمان ایران مورد استفاده قرار میگرفته است، ساز ” تنبور ” میباشد. از نظر ساختمانی، این ساز با سازهایی مانند دوتار، شورانگیز و سه تار در یک خانواده قرار میگیرند و ساختار مشابهی دارند. گفته میشود اکثر سازهای زهی ایرانی، برگرفته از ساز تنبور میباشند و ریشه در این ساز دارند.

ساز تنبور در موسیقی اصیل ایرانی و در اکسترها، کمتر مورد استفاده قرار میگیرد و بیشتر در موسیقی محلّی و مقامی کاربرد دارد. در ادامه ی این مقاله قصد داریم بیشتر با این ساز آشنا شویم و در رابطه با تاریخچه، ساختار، نواختن، کوک کردن، نحوه نگهداری، برندهای مشهور و نوازندگان معروف این ساز به طور کامل و جامع شناخت پیدا کنیم؛

تاریخچه تنبور

ساز تنبور از جمله سازهای کهن و قدیمی ایرانی میباشد چرا که قدمت این ساز به حدود ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد ( تقریباً ۶۰۰۰ سال ) بازمیگردد. با توجه به نوع ساختار آن و همچنین طبق گفته ها، ریشه ی بسیاری از سازهای زهی مانند تار، دوتار، سه تار، شورانگیز و دیوان به ساز تنبور برمیگردند و از این ساز الگو گرفته شده اند.

همانطور که گفته شد، ساز تنبور اصالتاً ایرانی است ولی این ساز در طول تاریخ به کشورهای مختلفی مانند سوریه، مصر، ترکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و یونان نیز سفر کرده است. در حال حاضر مردم کشور ایران مخصوصاً اهالی کردستان، کرمانشاه و لرستان بیشترین استفاده را از این ساز زهی میبرند.

نواختن تنبور

نواختن ساز تنبور مانند نواختن دوتار، سه تار و شورانگیز با کمک ناخن انجام میشود اما برخلاف آنها که تنها با انگشت اشاره به سیم ها ضربه زده میشود، در این ساز از همه ی انگشت ها برای نواختن استفاده میشود.

روش بدست گرفتن ساز تنبور به این صورت است که ساز باید روی ران پا قرار گرفته باشد ( اگر راست دست هستید روی ران پای راست و اگر چپ دست هستید، روی ران پای چپ ) به طوری که ساعد دست باید در ابتدای صفحه ساز قرار بگیرد و همینطور صفحه ی ساز نیز کاملا عمود به سطح زمین باشد و هیچ گونه انحنایی به خود نگیرد.

ساختار تنبور

تنبور ساختار تقریباً ساده تری نسبت به برخی از سازهای ایرانی مانند تار و عود دارد. اجزای اصلی این ساز شامل کاسه ی بزرگ و دسته میباشد. کاسه ی این ساز به دو شکل ” یک تکّه ” و ” تَرکه ای ” که به آن ” چمنی ” هم گفته میشود، ساخته میشود که جنس کاسه عموماً از چوب درخت توت و جنس دسته نیز عموماً از چوب درخت گردو است. در زمان قدیم تمامی تنبورها به صورت یک تکّه ساخته میشدند ولی امروزه سازندگان این ساز، به سمت تَرَکی ساختن تنبورها گرایش پیدا کردند.

اجزای تشکیل دهنده ی ساز تنبور به همین دو جزء مذکور تمام نمیشوند و باقی اجزای این ساز عبارتند از: دستان یا همان پرده، گوشی ها، شیطانک، خَرَک، سیم گیر و در نهایت سیم ها.

سه نوع مضراب زدن مهم در این ساز وجود دارد که نوازنده نیاز دارد آنها را یاد بگیرد؛ این سه نوع عبارتند از: مضراب راست، مضراب چپ و مضراب ریز. مضراب های دیگری نیز وجود دارد که ریشه ی آن مضراب ها نیز همین سه مضراب مذکور است.

کوک تنبور نیز به این صورت است که از پایین به بالا، سیم اول و دوم باید صدای ” دو ” و سیم سوم باید صدای ” سُل ” و یا ” فا ” بدهند. کوک های دیگری نیز برای تنبور وجود دارد اما کوک استاندارد و اصلی این ساز، کوک ” دو دو سُل ” یا ” دو دو فا ” میباشد.

نحوه نگهداری از تنبور

طبعاً یک ساز موسیقی مانند هرچیز دیگری نیاز به نگهداری دارد و باید مانند یک عضو جاندار از او مراقبت کرد؛ برای نگهداری از ساز تنبور نیز نکاتی وجود دارد که بسیار حائز اهمیّت میباشد و نیاز است که آنها را در ساز خود اجرا کنید. این نکات عبارتند از:

اکثر سازهای ایرانی و برخی از سازهای غربی، به رطوبت شدید حساسیت دارند؛ ساز تنبور نیز از این قاعده مستثنی نیست. در نتیجه ساز را تا حد امکان از رطوبت دور نگه دارید. پیشنهاد میشود که در داخل کیف سازتان، چند بسته رطوبت گیر قرار دهید.

از ساز خود در برار خط و خَش، شکستگی و تَرَک خوردگی محافظت کنید؛ چرا که باعث اُفت صدای سازتان میشود.

به طور میانگین هر ۶ ماه یکبار، سیم های سازتان را تعویض کنید.

نکات دیگر

از نوازندگان مشهور این ساز میتوان به علی اکبر مرادی، طاهر یارویسی، کیخسرو پورناظری، سهراب پورناظری، تهمورس پورناظری، رامین کاکاوند و رامتین کاکاوندی اشاره کرد.

برندهای متنوعی از ساز تنبور در بازار ایران وجود دارد و سازندگان زیادی در ایران مشغول به ساخت این ساز کهن میباشند، اما تنبور ” فرد ” و ” مفاخری ” برندهای مشهورتر و پرطرفدارتری نسبت به باقی برندهای موجود میباشند.

کارت صدا

اگر کار استودیویی داشته باشید و یا با تجهیزات استودیو آشنایی مختصری داشته باشید، قطعاً با این موضوع موافق هستید که یکی از مهم ترین ابزارهایی که در استودیو استفاده میشود و جزء ارکان اصلی آن است، حتی اگر سبک مدنظر جزو غمگین ترین آهنگ باشد. ” کارت صدا ” یا همان ” Soundcard ” میباشد. این وسیله یکی از پراستفاده ترین ابزارهای داخل استودیو است به طوری که آن را قلب تپنده ی یک استودیو لقب میدهند و وجود آن در هر استودیویی واجب و الزامی میباشد.

در ادامه قصد داریم بیشتر با این وسیله ی پرکاربرد آشنا شویم و با خود کارت صدا، انواع و کاربرد آن، روش کار با آن و همچنین معرفی بهترین برندهای آن به طور کامل و جامع صحبت کنیم؛

کارت صدا چیست؟

کارت صدا یک قطعه ی سخت افزاری با تعدادی ورودی و رابط بر روی بدنه ی آن است که میتواند داخل کِیس سیستم و یا بیرون از آن قرار گیرد. همچنین نام دیگر این دستگاه ” Audio Interface ” میباشد که به معنای رابط صوتی است. این وسیله حدودا از قرن ۱۹ میلادی رواج پیدا کرد و مورد استفاده ی عموم قرار گرفت.

همانطور که از نام آن مشخص است، کارت صدا در استودیو به منظور انجام یک سری ویرایش و تغییرات بر روی صدا یا وُیس استفاده میشود. به طور دقیق تر، این وسیله وظیفه ی دریافت، پردازش و پخش صدا با یک سری ویژگی ها را دارا میباشد.

کاربرد کارت صدا

کارت صدا کاربردهای مختلفی دارد امّا اصلی ترین و شاخص ترین کاربرد آن، دریافت صدای آنالوگ و تبدیل آن به صدای دیجیتال میباشد. صدایی که به صورت مستقیم و به شکل های مختلف به گوش ما میرسند، همگی از نوع آنالوگ هستند و صداهایی که در سیستم های الکترونیکی مانند کامپیوتر، موبایل و mp4 ذخیره میشود، از نوع دیجیتال میباشند.

صدای آنالوگ برای لوازم الکترونیکی قابل فهم نیست و به همین دلیل، صدا باید به دیجیتال تبدیل شود تا کامپیوتر بتواند آن را بخواند. کارت صدا در واقع یک صدا از نوع آنالوگ را دریافت کرده، به دیجیتال تبدیل و آن را وارد کامپیوتر میکند. در داخل کامپیوتر پس از اینکه پردازش هایی روی آن انجام شد، به شکل دیجیتال وارد کارت صدا شده، این وسیله صدا را به شکل آنالوگ تبدیل کرده و به گوش ما میرساند.

انواع کارت صدا

کارت صدا به دو شکل داخلی (Internal) و خارجی (External) وجود دارد و ساخته میشود. نوع داخلی آن در تمامی کامپیوترها و سیستم ها وجود داشته و به دلیل امکانات محدود آن و اینکه داخل سیستم میباشد و به راحتی نمیتوان آن را در دسترس داشت، در کاربردهای حرفه ای استفاده نمیشود و مناسب استفاده های خانگی است.

کارت صدای خارجی در خارج از سیستم و به شکل یک جعبه ی مستطیل شکل با رابط های مختلف وجود دارد و در بازار عرضه میشود. این نوع از کارت صدا به دلیل دسترسی راحتتر و ویژگی های بیشتر آن، از محبوبیت و استفاده ی بیشتری نیز برخوردار است و برای استفاده های موسیقایی نیز از نوع خارجی این وسیله استفاده میشود.

رابط های کارت صدا

همانطور که گفته شد، کارت صدا دارای یک سری ورودی و خروجی که همان رابط ها هستند، میباشد. این وسیله با توجه به کیفیت آن، میتواند تعدادی رابط داشته باشد امّا همه ی آنها به چهار نوع رابط ورودی، رابط خروجی، رابط صوتی CD و رابط صوتی MIDI تقسیم بندی میشود؛ تمامی رابط های کارتهای صدا، زیر مجموعه ی این چهار دسته قرار میگیرند.

رابط های ورودی و خروجی همانطور که از نام آنها پیداست، برای ورود سیگنال به داخل دستگاه و خروج از آن استفاده میشود. رابط صوتی CD برای پخش کردن سی دی کاربرد داشته و رابط صوتی MIDI مربوط به کیبوردهای MIDI میباشد.

نکات پایانی

هنگامی که صدای آنالوگ به کارت صدا رفته، به دیجیتال تبدیل شده پس از پردازش، دوباره این فرآیند انجام شود و به گوش ما برسد، یک تاخیر زمان اندکی را مصرف خواهد کرد. هرچه کیفیت کارت صدا بالاتر باشد، این تاخیر زمانی کمتر به گوش ما خواهد رسید.

برندها و مدلهای متنوعی از کارت صدا با رنج کیفیت و قیمت متفاوت در بازار ایران و بازار جهانی وجود دارد امّا از پرفروش ترین برندهای این دستگاه میتوان به برند ” پری سونوس ” و ” بهرینگر ” میباشد.